یکی از اموری که در زندگی اجتماعی باید مورد توجه قرار داده شود مسئله قرض دادن می‌باشد. به این معنا که افراد نیازمند، مقداری پول از دیگری قرض می‌گیرند تا پس از مدتی به وی بازگردانند. در این میان، اگر زمانی برای پس دادن بدهی مورد توافق قرار گرفته باشد فرد طلبکار پیش از موعد مقرر نمی‌تواند درخواست بازپرداخت پول خود را داشته باشد.

اجر و پاداش قرض دادن به حدی است که در روایتی پاداش آن بیش از صدقه دانسته شده است: از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) گزارش شده است که ایشان از جبرئیل درباره حکمت بیش‌تر بودن پاداش قرض از صدقه این گونه سۆال می‌کنند: حكمت این موضوع چیست! در صورتى كه هركس صدقه می‌دهد، در نظر ندارد آن را پس بگیرد، ولى كسی كه قرض الحسنه می‌دهد، در نظر دارد كه آن را پس بگیرد؟! جبرئیل پاسخ می‌دهد: آرى! ولى هركسی كه صدقه می خواهد (قطعى نیست كه) محتاج باشد.[1] اما آن كسی كه قرض می‌خواهد یقیناً محتاج است. بنابراین: چه بسا صدقه‏ اى كه به مستحق واقعى نرسد. ولى كسى كه قرض می گیرد حتماً احتیاج دارد. بدین لحاظ است كه ثواب قرض دادن از صدقه دادن بیش‌تر می ‏باشد.[2]
نکته‌ای که در این میان وجود دارد آن است که طبق آیات قرآن، قرض باید «حَسَن»[3] باشد به این معنا که برای خدا، از مال حلال، از روی کمال خرسندی و با خوشرویی باشد و آن را با منّت گذاردن و آزار دادن ضایع نكند.[4] بر شخص طلبکار لازم است که توان مالی فرد بدهکار را در نظر گیرد و او را مجبور به بازپرداخت مالش نسازد و به او مهلت دهد برای تهیه دِین خویش تلاش کند.[5]
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است که بهترین صدقه آن است که منفعتی با خود به همراه داشته باشد.[6] به این معنا که فرد مقروض، با نظر خویش، هنگام بازگرداندن اصل پول با قرار دادن مقدار بیش‌تری پول در کنار آن یا گرفتن هدیه‌ای از شخص قرض دهنده تشکر نماید. مۆید مطلب مذکور این روایت می‌باشد: «اگر مقداری پول قرض دهی و بیش از آن را به تو بازگردانند در صورتی که از قبل بینتان شرط نکرده باشید اشکال ندارد».[7]
وجود آیات و روایات در زمینه لزوم قرض دادن و احکام و قواعد آن به این علت می‌باشد که مسلمانان تشویق شوند در تنگناهای زندگی، یکدیگر را یاری نمایند. رعایت اخلاق اسلامی در قرض دادن بسیار مهم است. در جامعه اسلامی، مردم مسلمان باید درحد توان خویش یکدیگر را یاری نمایند و با دادن قرض به دیگران آن‌ها را از فشارهای اقتصادی رهایی دهند. شخص بدهکار نیز باید تمامی تلاش خویش را به کار گیرد تا دِین خویش را در اسرع وقت ادا نماید و از دیرکرد بپرهیزد. همان‌گونه که شخص طلبکار نباید با اخلاق ناصحیح به توهین و تحقیر بدهکار بپردازد، شخص مقروض نباید از اخلاق خوب قرض دهنده سوء استفاده نماید و با کم‌کاری و بی‌توجهی، بازگرداندن حق خویش را به تعویق اندازد.
توجه به این نکات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و عدم لحاظ این موارد منجر می‌گردد که اعتماد افراد به یکدیگر کاهش یابد و در نتیجه قرض دادن و قرض گرفتن به امری بسیار پیچیده و مشکل تبدیل گردد.

پی نوشت ها:
[1] الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏4، ص33، ح 1: بر در بهشت نوشته شده است که پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض 18 برابر می‌باشد. (در روایت دیگری 15 برابر آمده است.)
[2] تفسیر آسان، ج‏2، ص 102.
[3] البقرة/245.
[4] ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏3، ص 72 و 73.
[5] البقره/280: وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَیْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَیْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ‏/ و اگر [بدهكار]، تنگدست بود پس مهلتى باید تا گشایشى یابد، و اینكه صدقه بدهید برایتان بهتر است اگر می ‏دانستید. (ترجمه آیت الله مکارم شیرازی)
[6] تهذیب الأحكام (تحقیق خرسان)، ج‏6، ص201، ح 7: «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْقَرْضِ یَجُرُّ الْمَنْفَعَةَ قَالَ خَیْرُ الْقَرْضِ الَّذِی یَجُرُّ الْمَنْفَعَةَ».
[7] تهذیب الأحكام (تحقیق خرسان)، ج‏6، ص201: «عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِذَا أَقْرَضْتَ الدَّرَاهِمَ ثُمَّ جَاءَكَ بِخَیْرٍ مِنْهَا فَلَا بَأْسَ إِنْ لَمْ یَكُنْ بَیْنَكُمَا شَرْطٌ».

(منبع: تبیان دات نت)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: